عوامل تاثیر گذار بر الگوهای ازدواج (1)
دختر و آب پیش خانه قدر نداره!
این ضرب المثل برخاسته از زبان فارسی- دری { به لهجه هزاره گی} است. می خواهم درمورد الگوهای ازدواج مطلبی بنویسم. جوانان، میانسالان و پیران افغانی تابع چند فاکتور اساسی درزمان انتخاب همسر/ شوهر می باشند. قومیت، مذهب، زبان،خورده فرهنگ ها، سطح اقتصاد خانواده ها/ اشخاص، علایق شخصی و خانواده گی، قانون مدنی و شرعی و { به ندرت} اندیشه ها تاثیراساسی روی گزینش آنها دارند. روی تاثیر وسایل ارتباط جمعی و باز شدن روابط میان زنان و مردان در ادارات ، انترنت... نیز حرفهای خواهم داشت. در زیر هرکدام آنها را شرح می دهم.
1- تاثیر قومیت بر الگو ازدواج
افغانسان خانه اقوام و اتنیک های متفاوتی است. معمولا در جامعه ای چون افغانستان که در مرحله توسعه ای و پیشرفت دوران کشاورزی قرار دارد، خرد و عقل جمعی، روابط قومی و سلیقه های خانواده و بسته گان روی فرد تاثیر دارد. به همین خاطر ما کتله های جدا بافته ای قومی با مشخصات – نستباً- متفاوت داریم. مثال می زنم: تاجیکان بیشتر متمایل اند که به لهجه کابلی- تاجیکی حرف بزنند و به مد روز لباس بپوشند. اما برای یک پشتون مشکل است که درصورت امکان، فارسی حرف بزند یا از لباسهای سنتی اش فاصله بگیرد. مثال دوم را درمورد ازدواج از متن یک خاطره ام می گویم. پارسال آشپز دفترمان می گفت که آنها (پشتون ها) ترجیح می دهند که با قوم و خویش خود ازدواج کنند. زیرا که اول یکدیگر را می شناسند و با خوی وعادات وفرهنگ یکدیگر آشنایند. در مرحله دوم لازم نیست که پای نا محرمی در خانه فردی (گویا آنها دامادی که خارج از حلقه بسته گانش باشد را غریبه حساب می کنند) به خانه کشانیده شود. این مساله درمیان هزاره های افغانستان عمومیت داشته، اما میزان پایبندی به آن به اندازه جامعه پشتون ها نمی باشد. به این صورت هزاره ها می کوشندکه دختران و پسران عمو، دایی ... با هم ازدواج کنند؛ ولی ممکن است که خارج از بسته گانش نیز دختر بدهند و یا با دختری ازدواج کنند. رابطه میان اقوام چطوری است؟
اقوام – با توجه به بی باوری ها و عقده های که از دوران جنگ به ارث برده اند- به ندرت حاضر می شوند که با افراد قوم دیگر رابطه دوستی برقرار کنند. دراین میان میزان وفا داری به علایق و نگه داری این راز سر به مهر میان اقوام فرق می کند. مثلا به مقایسه اقوام ازبک و ترکمن، تاجیکان زودتر می پذیرند که با خانواده غیر از حلقه خود شان رابطه برقرار کنند. پشتون ها درین مساله خیلی حساس بوده و به ندرت اتفاق می افتد که پشتونی به فارسی زبانی رابطه دوستی / ازدواج برقرار کند. البته کسانی که شهری اند و دارای تجارب و تحصیلات عالی اند را به عنوان استثنا نباید از یاد برد. بنابرین اکثر افغانها تمایل دارند که با بستگان شان ازدواج کنند. اما ماجراجویانی نیز در مقابل این سنت جامعه می ایستد؟
ضرب المثلی که گفتم، مصداق همین است. اکثر افراد جوان و با دید بازتر نمی خواهند که با دختر عمویش ازدواج کنند. دراین زمان است که بقیه می گویند"دختر میان خانه = خانواده گی و آب پیش خانه = رودخانه ای که از دم در فردی بگذرد ، قدر = ارزش نداره." به این صورت برخی از موارد افراد به این سنت ها پشت پا می زنند. اما – متاسفانه- این افراد انگشت شمار اند. اما اوضاع اقلیت های قومی چگونه است؟
اقلیت های چون هند، بلوچ، عرب... بیشتر در لاک خود فرو رفته اند و به ندرت اقوام بزرگ – به جز از رابطه های تجارتی و عادی- با آنها را بطه دارند. پس اغلب هندو زاده با هندو زاده ازدواج می کنند. نکته دیگر این که اقلیت ها درمیان شان نیز رابطه درستی ندارند. آنها نیز نمی توانند میان شان رابطه ازدواج برقرار کند. اما چرا ؟ این هم علتی داره که در بخش قانونی برایت توضح می دهم.
درنتیجه می توان گفت که قومیت به عنوان فاکتور اولی راندمان بسامت ازدواج میان کتله های اقوام تشکیل دهنده جامعه افغانستان را دچار ایستایی کرده است.